معاونت پژوهش مدرسه علمیه صدیقه کبری بهار همدان

باسمه تعالي

چكيده ي  تحقيق پاياني باموضوع مباني اقتصادي ازديدگاه آيات وروايات نوشته خانم ليلاسرمدي اقبال

موضوع تحقيق مبانی اقتصاد از ديدگاه آيات و روايات می باشد. هدف از ارائه اين تحقيق گام برداشتن در مسيری است که آگاهی افراد را نسبت به مسائل اقتصادی بالا ببرد و سعی شده است که فقط به جنبه های اقتصادی از بعد مالکيت و سرمايه داری توجه نشود بلکه  جنبه های مادی و معنوی اقتصاد و تأثير مستقيم هر يک در ديگری بررسی شود، چرا که حل مسائل اقتصادی از مهمترين گامها در مسير تعالی و سعادت فرد و اجتماع می باشد.

سؤالاتی که پيش روی اين تحقيق است عبارتست از:

1ـ مفهوم مبانی اقتصاد اسلامی چيست؟ 2ـ تأثيرات اقتصاد بر روی فرد و جامعه چيست؟ 3ـ چگونه می توان باميانهرویواعتدال(اقتصاد)امورمادیومعنویرااصلاحکرد؟

پس از مفهوم شناسی واژه ها و ذکر انواع اقتصاد به بررسی مبانی اقتصاد در آيات و روايات پرداخته شده است که مبانی اقتصاد اسلامی يعنی زيربنای ساختمان اقتصاد که به اجمال می توان گفت: مبانی اقتصاد در آيات شامل شناخت تفقه و تعقل و … می باشد که در آن توجه به معاد و همچنين عدالت اقتصادی و … نيز بررسی شده و مبانی اقتصاد از ديدگاه ائمه اطهار (عليهم السلام) در روايات نيز اشاره شده است.

در ادامه ی مطالب اين تحقيق بيان شده است که رعايت مسائل اخلاقی و اقتصادی در کنار هم می توان باعث به وجود آمدن جامعه ای آرام و پيشرفته شود، زيرا اگر فرد در مسائل اقتصادی خود و نوع کسب درآمد در معاملات روزانه، صداقت، انصاف، امانتداری و … را رعايت کند و همچنين در بحث حلال و حرام بتواند با تشخيص درست روزی حلال و پاک و طاهر نصيبش شود در معاملات بايد تلاش کند دچار رشوه و ربا و … نشود و در آخر برای طهارت جسمی و روحی خود از مقداری که بر او واجب شده زکات و خمس پرداخت کند که همه ی اين موارد دست به دست هم می دهند و جامعه را از فقر و تنگدستی و مسائل روحی و روانی نجات می دهند.

کليدواژه ها: مبانی، اقتصاد، سعادت فرد و جامعه.

باسمه تعالي

خداوندمتعال به اقتضاي حكيم بودنش،اين جهان وموجودات آن رابراساس فلسفه وحكمت آفريده است.درميان موجودات انسان به عنوان اشرف وافضل مخلوقات مسلماخلقتش داراي فلسفه وحكمت است.خداونددرتبيين فلسفه ي خلقت انسان برعبوديت وبندگي تكيه نموده وباصراحت تمام آن رابه عنوان هدف نهايي آفرينش مرفي مي نمايد.اين هدف نهايي بدون علم واختيارحاصل نمي شود.بنابراين باوجودعلم واختياروپديدآمدن دوانگيزه متضاددردرون انسان زمينه براي امتحان وآزمون الهي جهت رسيدن به كمال كه همان عبوديت وقرب الهي است فراهم مي شود.

ابتلاء يكي ازقوانين ونواميش الهي است كه منظورازآن آزمايش وامتحان خداوند درموردهمه انسان هادرهمه زمانهابراي آشكارشدن صفات دروني آنهاست.اين سنت الهي،چون ديگرسنن اوبه زمان خاصي ازحيات آدمي اختصاص ندارد.آدمي آنراكه مكلف به تكاليف الهي مي گرددتاآخرين لحظه هاي حيات درمعرض امتحانات پي درپي قرارمي گيرد.امتحان وآزمايش خداوندبرخلاف امتحانات بشري به منظوريادگيري واستعلام وكشف مجهولات نيست بلكه صرفابه جهت آن است كه صلاحيت باطني انسان ازنظراستحقاق ثواب وپاداش وعقاب وكيفربه منصه ظهوربرسد.خداونددراين آزمون ابزارووسايلي رابه كارميگيردتااين ناموس الهي به اجرادرآيد.اوانسان رابه وسايلي گوناگون درمدرسه حيات به امتحان مي كشاند.جميع امور،پديده هاووسايلي كه بنحوي باآدمي درارتباطندودرحيات وزندگي وي موثرندازابزارابتلاء محسوب مي شوند.ابتلائات الهي رامي توان دردوقسم كلي؛فردي واجتماي موردبررسي قراردادودرهرقسم به موضوعات مرتبط باآن پرداخت.

مهم ترين فلسفه وحكمتهاي ابتلاء وآزمون الهي عبارت است ازتكامل،تخليص،تمييز،وجداسازي،اتمام حجت خدابرانسان ،مقياس ومعيارپاداش وكيفر،تنبيه وتاديب.دررابطه باراه هاي موفقيت درابتلاء درآيات وروايات سخن بسياربه ميان آمده است ازآن جمله ميتوان به مواردي چون استمدادازنيروي ايمان،تمسك به قرآن كريم استعانت ازنمازوروزه،توسل به اهل بيت(عليهم السلام)،حمدوسپاس،دعاواستغفار،تقوا،صبر،توكل،صدقه،صله رحم،رضايت ازمقدرات الهي،يادمرگ،وغيره اشاره نمود.

فوايدوآثارابتلائات الهي فراوان است،تفكروبيداري ،توبه وبازگشت،تكفيرگناهان،بهره مندي ازپاداش الهي،تكريم مؤمن،ايجادتواضع،عبرت آموزي،استقامت وپايداري،ازمواردي است كه ميتوان ذكرنمود.

مهم ترين شيهاتي كه پيرامون سنت ابتلاء مطرح است شامل علم خداوآزمون بندگان،رابطه ي سنت ابتلاء واختيارانسان،رابطه ي سنت ابتلاء باعدل خداوند،فلسفه ابتلاء معصومين،رابطه ي لطف ورحمت خداوندباآزمون به وسيله ي بلاهاوگرفتاري ها،فلسفه ي پيوسته بودن بلاهابراي برخي افراد،رابطه ي اعمال انسان وحوادث عالم طبيعت مي باشد.

هنگامي كه انسان آگاه باشدكه دنياظرف ومحل آزمايش است وخداونداورادرشئون مختلف فردي واجتماعي ودرابعادگوناگون عقيدتي واخلاقي،به روش هاوابزارهاي مختلف مي آزمايدتاانسان به هدف نهايي وحكمت وفلسفه خلقت دست يابددراين صورت نه تنهادرزندگي خود،بلكه درشدائدوسختي هااحساس پوچي ننموده وارزشمندي وهدف مندي خلقت خودرادر مي يابدوتلاش مي نمايدبامراقبت ازافكاروعقايداعمال خوددرآزمون هايي كه پيش روداردموفق وپيروزگردد.